91 năm về trước, tại mảnh đất hào hùng này đã nổ ra cuộc khởi nghĩa Yên Bái vô cùng oai phong và mang những ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc. Tuy thất bại những với những chiến công cùng những nỗ lực bỏ ra, cuộc khởi nghĩa này đã để lại rất nhiều bài học quý giá, giúp mở đầu cho bước chuyển biến tích cực trong phong trào đấu tranh chống giặc của dân tộc ta thời bấy giờ.
Khu mộ Nguyễn Thái Học – nơi tưởng nhớ chiến sĩ hy sinh trong khởi nghĩa Yên Bái
NHỮNG ĐIỀU BẠN CHƯA BIẾT VỀ KHỞI NGHĨA YÊN BÁI
Sau những thất thoát nặng nề bởi chính quyền thực dân gây ra, một số lãnh tụ của Việt Nam Quốc dân Đảng đã chủ trương phản động. Chính vì thế, các tổ chức, cơ sở của Đảng thời bấy giờ đều được chuẩn bị để thực hiện. Từ đây, vào ngày 09/02/1029, tại Hà Nội đã xảy ra vụ thảm sát nhằm vào tên trùm khu đồn điền Badanh người Pháp. Vịn theo cớ này, thực dân Pháp đã nhanh chóng đẩy mạnh khủng bố cách mạng, tổ chức vô số cuộc vây ráp lớn nhằm bắt giữ những người đến từ tổ chức chính trị bí mật.
Những chuyển biến tiêu cực này đã dẫn đến sự thất thoát, tổn hại nặng nề cho Việt Nam Quốc dân Đảng. Với hơn 1000 người bị bắt giữ cùng các cơ sở Đảng bị phá vỡ hoàn toàn, lãnh đạo chưa bị sa lưới của Đảng cho rằng nếu cứ ngồi yên để một đời người bị kết liễu thì chi bằng chủ trương dốc toàn lực đánh một trận cuối cùng. Bằng khẩu hiệu “Không thành người cũng thành nhân”, các cán bộ còn lại của Việt Nam Quốc dân Đảng đã đứng lên chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa quan trọng này.
DIỄN BIẾN KHỞI NGHĨA YÊN BÁI
Theo kế hoạch dự định, ta sẽ mở một cuộc tổng công kích tại nhiều nơi cùng một thời điểm, khiến cho quân Pháp không kịp trở tay phản kháng. Tuy nhiên, do chuẩn bị vội vã và thực hiện trong tình thế thụ động, cơ sở Đảng bị phá vỡ dẫn đến mệnh lệnh không được thống nhất. Điều này dẫn đến khởi nghĩa nổ ra không đồng đều và vô cùng rời rạc.
Theo đó, nơi diễn ra phát súng đầu tiên là vào đêm ngày 09/02/1930 tại tỉnh Yên Bái. Mặc dù nghĩa quân đã chiếm được trại lính và hạ gục một số quan sĩ, nhưng do không nắm được lực lượng cũng như không làm chủ được tình thế nên vào ngày hôm sau, Pháp đã phản công dìm cuộc khởi nghĩa trong bể máu, quân ta bị tiêu diệt.
Khởi nghĩa Yên Bái nổ ra
Cùng lúc đó, tại Phú Thọ, một đội quân do xứ Nhu trực tiếp chỉ đạo cũng kéo đến đánh đồn Hưng Hóa nhưng kết quả vẫn phải rút lui. Còn tại Tây Sơn, vì thiếu quân chi viện nên các lãnh đạo cùng một vài Đảng viên đã bị bắt. Đến tối ngày 10/02/1920, tại Hà Nội, sau khi được tin khởi nghĩa Yên Bái bùng nổ, một số đoàn viên đã ném bom vào cơ sở mật thám của địch như sau đó cũng bị đàn áp.
KẾT QUẢ CỦA KHỞI NGHĨA YÊN BÁI
Nhìn chung, cuộc khởi nghĩa đã chiếm được các trại lính, giết hại và làm bị thương một vào sĩ quan Pháp. Tuy nhiên, do diễn ra ở địa bàn tương đối rộng nên phe ta rơi vào thế bị động, không làm chủ được tình hình dẫn đến thất bại. Và thực dân Pháp đã trả thù rất dã man. Chúng giết hại hàng nghìn người, hơn 1000 đảng viên bị bắt, lãnh tụ Nguyễn Thái Học cùng 12 đồng chí của ông cung bị hành hình và hy sinh anh dũng.
Tượng đài Nguyễn Thái Học
NHỮNG NGUYÊN NHÂN GÂY THẤT BẠI CỦA CUỘC KHỞI NGHĨA YÊN BÁI
Xét về quy mô, tổ chức và thời điểm diễn ra chiến dịch, có thể thấy khởi nghĩa Yên Bái thất bại vì những nguyên nhân sau
NGUYÊN NHÂN KHÁCH QUAN
Vào thời điểm hiện tại, đế quốc Pháp và tay sai sở hữu lực lượng vô cùng mạnh có thể đàn áp các cuộc đấu tranh vũ trang của ta một cách dễ dàng. Bên cạnh đó, kẻ thù đã thành công trong việc đưa mật thám gài vào nội bộ Việt Nam Quốc dân Đảng, khiến chúng phá từ trong ra, từ trên xuống và đưa khởi nghĩa đi vào biển máu.
NGUYÊN NHÂN CHỦ QUAN
Về nguyên nhân chủ quan, có thể thấy Việt Nam Quốc dân Đảng bấy giờ vẫn còn non kém về chính trị cũng như không nắm vững chắc về tổ chức. Điều này khiến cho nhiều cơ sở bị tan rã trước khi khởi nghĩa nổ ra. Bên cạnh đó, vì nội bộ vốn không thống nhất, hàng ngũ Đảng viên phức tạp, không chặt chẽ để mật thám phá hoại, điều này dẫn đến thất thoát trong thông tin cũng như thiếu sự đồng nhất khi phát động khởi nghĩa. Hơn nữa, do diễn ra trên địa bàn rộng nhưng lực lượng lại mỏng và thiếu thành phần quan trọng là công – nông dân nên đã dẫn đến thất bại nặng nề.
Ngoài ra, có thể thấy, khẩu hiệu “Không thành công cũng thành nhân” đã thể hiện sự hấp tấp, vội vã, non yếu và thiếu tính toán trong việc phát động phong trào khởi nghĩa tại đây. Điều này cho thấy chúng ta cần có tư tưởng cách mạng khoa học và triệt để hơn nhằm đánh bại quân địch.
NHỮNG Ý NGHĨA CỦA CUỘC KHỞI NGHĨA YÊN BÁI
Tuy thất bại nhưng cuộc khởi nghĩa cũng đã thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm đấu tranh chống quân xâm lược của nhân dân ta. Bên cạnh đó, điều này cũng biểu thị tinh thần phản kháng quyết liệt của bộ phận tiên tiến thời bấy giờ. Thất bại này dù đánh dấu sự tan rã của Việt Nam Quốc dân Đảng, song đây cũng là dấu ấn mạnh mẽ đưa đến sự phá sản hoàn toàn đường lối chính trị tư sản, chuẩn bị những thay đổi mới về mặt chính trị sau này.
Như vậy, mặc dù cuộc khởi nghĩa Yên Bái thất bại, nhưng điều này đã để lại nhiều bài học và kinh nghiệm vô cùng quý giá về sau. Dưới ngọn cờ theo chủ nghĩa thuộc khuynh hướng tư sản, Việt Nam Quốc dân Đảng đã không đáp ứng được nhu cầu khách quan của cách mạng hiện nay. Chính vì thế, cuộc khởi nghĩa này đã mở ra trang mới mà trong đó, ngọn cờ giải phóng dân tộc hoàn toàn chính thức thuộc về giai cấp vô sản Việt Nam ta. Có thể nói, dù đã qua hơn 90 năm kể từ khi chấm dứt, những lòng yêu nước, niềm tự hào về những chiến sĩ, những con người anh dũng trong cuộc khởi nghĩa trên vẫn mãi sáng bừng.
